Mieszko Plątonogi

Wielki władca, przodek wszystkich panujących dziś w Europie monarchów. Bardzo ważna postać historyczna. Gdyby nie on, świat nie usłyszałby o Raciborzu, a także o Górnym Śląsku. Prawdopodobnie za życia nie był szczęśliwym człowiekiem. Mieszko Plątonogi, bo o nim mowa, był naszym pierwszym władcą.

Wizerunek Mieszka z klasztoru w Czarnowąsach

Dokładna data przyjścia na świat księcia nie jest znana. Miało to miejsce w przedziale lat 1138-41. Najpóźniej był to rok 1142. Urodził się być może w Krakowie. Rodzicami księcia byli Władysław II i jego żona Agnieszka Babenberg.

raciborz.com.pl

Jako dziecko wraz z rodziną, wskutek przegranej przez ojca wojny, uciekać musiał do Altenburga, gdzie spędził następne siedemnaście lat. Obarczony widocznym defektem fizycznym oddany został do szkoły klasztornej, najprawdopodobniej do opactwa św. Michała pod Bambergiem. Wskazuje na to fakt, iż w klasztornym nekrologu określony został jako brat nasz. Poznał wówczas język niemiecki i łacinę.  Uczył się także walki mieczem, wskutek czego został zręcznym szermierzem.

Po śmierci rodziców, w 1163 r. on i jego brat Bolesław powrócili do kraju. Obaj sprawowali rządy nad Śląskiem, podarowanym im przez stryja, Bolesława Kędzierzawego. W 1165 r. wyparli go z kraju, w czym pomogły im posiłki niemieckie. Siedem lat później wygnał brata z kraju. Wskutek tego cesarz Fryderyk Barbarossa chciał wszcząć wojnę, lecz udało się ją powstrzymać, kiedy to Mieszko zapłacił 8 tys. grzywien srebra i pozwolił na powrót Bolesława. Ten objął władzę w noszących wdzięczne nazwy Wrocławiu i Opolu, zaś Mieszko w grodzie o niemniej od dwóch poprzednich, wdzięcznej nazwie Racibórz.
Nie wiadomo, skąd wziął się jego przydomek. Najprawdopodobniej utykał na jedną nogę, miał stwardnienie rozsiane lub inną nieuleczalną chorobę. 

W kwietniu 1177 roku książę wziął udział w zorganizowanym w Gnieźnie przez Mieszka III ogólnopolskim zjeździe książąt.

Mieszko ożenił się z księżniczką Ludmiłą. Mieli pięcioro dzieci, najpierw urodził się syn Kazimierz, a po nim cztery księżniczki; Agnieszka, Ludmiła, Eufrozyna i Ryksa. Trzy pierwsze zmarły być może jeszcze za życia ojca.

W toku walk w 1179 r. między Kazimierzem Sprawiedliwym a seniorem rodu Mieszkiem Starym, książę raciborski stanął po stronie tego ostatniego. Gdy zaś Stary został wypędzony ze swej dzielnicy, Mieszko Plątonogi udzielił mu schronienia w Raciborzu. Ułożył się z bratankiem Jarosławem, synem Bolesława, którego wspólnie wyparli z kraju. I, uwaga, uwaga, jedno z najważniejszych wydarzeń w górnośląskiej historii- Kazimierz Sprawiedliwy przekazał Plątonogiemu kasztelanie bytomską i oświęcimską.

Około 1180 r. Mieszko utracił na rzecz Przemyślidów terytorium pomiędzy rzekami Psiną/Cyną a Opawą.

Brakteat Milost

W 1195 r. Mieszko wsparł razem z bratankiem Jarosławem wyprawę zbrojną na Kraków podjętą przez Mieszka Starego.Wyszli zwycięsko z bitwy nad Mozgawą. 

W 1202 r. po śmierci bratanka Jarosława, księcia opolskiego i biskupa wrocławskiego, oraz brata Bolesława korzystając z trudności związanych z przejęciem władzy przez Henryka Brodatego Mieszko przejął władzę w Opolu. Jedyna zmiana nastąpiła krótko przed jego własną śmiercią, kiedy to za 1000 grzywien zwrócił kasztelanię otmuchowską bratankowi, Henrykowi Brodatemu.

Konflikt wuja i bratanka został jednak zażegnany, co poskutkowało wielkim sukcesem górnośląskiego księcia. Otóż, w początkach 1210 r. wystosował suplikę do Stolicy Apostolskiej, w której prosił papieża o wsparcie akcji zmierzającej do przejęcia władzy w Krakowie. 9 czerwca 1210 r. papież Innocenty III bullą Significavit nobis poparł księcia raciborskiego i opolskiego, nakazując jednocześnie episkopatowi polskiemu ścigać ekskomuniką każdego, kto by zlekceważył postanowienia statutu Krzywoustego, czyli przeszkadzał Mieszkowi w opanowaniu Krakowa. W początkach sierpnia, kiedy to Leszek Biały wyjechał na synod do Borzykowej, górnośląski Piast wykorzystał zamieszanie i zbrojnie zajął krakowski gród.

Z ubieranki

Jednakże radość Ślązaków nie trwała długo. Książę Mieszko zmarł 16 maja 1211 r. Przyczyną śmierci był prawdopodobnie podeszły wiek. Pochowany został w katedrze na Wawelu. Żona przeżyła go tylko o niecałe pół roku.

W pamięci mieszkańców Górnego Śląska Mieszko Plątonogi zapisał się jako wspaniały władca, dobry gospodarz i wielki człowiek. Zapoczątkował osadnictwo miejskie, rozwijał górnictwo kruszcowe oraz handel. Był dobrodziejem Kościoła. Fundował i wspierał klasztory. Jako młody mężczyzna, a także w późniejszym okresie, był przystojny. Wysoki wzrost odziedziczył po matce. 

Na jego cześć nazwano fabrykę cukierków w Raciborzu, odsłonięto poświęconą mu tablicę i wybito monety. Raz do roku odbywa się gala przyznania statuetek Mieszko.